قمارباز

کتاب قمارباز از جمله مشهورترین آثار فئودور داستایوفسکی و اقتباس شده از تجربه‌ی ناخوش‌آیند زندگی اوست؛ روایتی از زندگی افرادی‌ که همه چیز خود را بر مبنای شانس می‌گذارند.

راوی داستان در کتاب قمارباز (The Gambler) آلکسی ایوانویچ معلم سرخانه‌ی فرزندان ژنرالی ثروتمند است و با آن‌ها زندگی می‌کند. داستان از جایی شروع می‌شود که پس از چندی این خانواده‌ اموال خود را از دست داده و شخصیت‌های داستان تنها به امید ارثی هستند که قرار است بعد از مرگ پیرزنی به آن‌ها برسد. از طرفی دیگر ژنرال نیز خود قصد دارد با این ثروت دل زنی فرانسوی به نام مادام بلانش را به دست آورد.

آلکسی ایوانویچ معلم فرزندان این خانواده است، او داستان را در حالی روایت می‌کند که یا از قمارخانه برگشته است یا در راه قمارخانه است. وی که به شانس خودش در قمار اعتقاد راسخ دارد مدام در اندیشه قمار است و آن را تنها راه محقق شدن خواسته‌هایش می‌داند. در این میان زنی بوالهوش به آلکسی مقداری پول قرض می‌دهد و او را بیشتر به قمار تشویق می‌کند. برد‌های اولیه آلکسی را خوشحال می‌کند اما اندک زمانی بعد، باخت‌ها و تلخ‌کامی‌ها فرا می‌رسند.

فئودور داستایوفسکی (Fyodor Dostoyevsky) با اینکه این رمان را در مدت کوتاهی یعنی حدود 26 روز نگاشته؛ اما خلاقیت بی‌پایان و هنرمندانه‌ی او در این زمان اندک منجر به خلق اثری ماندگار شد. درکتاب قمارباز زندگی از نظر داستایوفسکی همچون یک بازی قمار به نظر می‌آید که انسان در آن فقط باید انتخاب کند و گردانه را بگرداند؛ اینکه این انتخاب آیا موفقیت و پیروزی در بر دارد یا خیر؟ چیزی فرای قدرت بشریت محسوب می‌شود.

او در این کتاب به جنون سیری‌ناپذیر انسان برای رسیدن به منافع مادی زندگی می‌پردازد و مانند بیش‌تر آثارش با زبردستی شخصیت‌های چند بعدی داستانش را به لحاظ روان‌شناختی تفسیر می‌کند. داستایوفسکی به شکلی تأثیرگذار احساسات متغیر یک قمارباز را در لحظات برد و باخت به تصویر کشیده است.

کتاب قمارباز مناسبات و روابطی را در بردارد که تمامی انسان‌ها در زندگی روزمره با آن رو به رو خواهند شد و مشغله‌های شخصیت‌های داستان نیز از نوع مشغله‌های ذهنی تمامی انسان‌ها به شمار می‌آید. دغدغه‌هایی مانند عشق، ثروت، شهرت و… نکته‌ی ظریفی که در قمارباز به چشم می‌آید هم‌زمانی اتفاقات و رویدادهای غافل‌گیر کننده‌ی داستان با خارج شدن از قمارخانه است. یعنی تمام اتفاقات که داستان را به وجود می‌آورند زمانی رخ می‌دهد که یکی از شخصیت‌های داستان از بازی قمار فارغ شده و در حال برگشت از قمارخانه به مسافرخانه است.